Φορολόγηση με συντελεστή ΦΠΑ 13% στους κατά κύριο επάγγελμα αγρότες και 10% στους νέους υποσχέθηκε ο Πρωθυπουργός

Η κυβέρνηση στο πλαίσιο της συμφωνίας με τους θεσμούς θα προστατέψει τους κατά κύριο επάγγελμα αγρότες. Αυτό υποσχέθηκε ο πρωθυπουργός, κ. Αλέξης Τσίπρας ο οποίος επισκέφθηκε σήμερα το Υπουργείο Παραγωγικής Ανασυγκρότησης στην Αχαρνών 2 και συμμετείχε σε σύσκεψη με την πολιτική ηγεσία του ΥΠΑΠΕΝ (τον Υπουργό, κ. Παναγιώτη Σκουρλέτη, τον Αναπλ. Υπουργό Βαγγέλη Αποστόλου και τον υφυπουργό, κ. Παναγιώτη Σγουρίδη ). «Θα προχωρήσουμε σε διάκριση των κατά κύριο επάγγελμα αγροτών, από εκείνους που έχουν αγροτικά εισοδήματα, αλλά δεν είναι κατά κύριο επάγγελμα αγρότες και θα διεκδικήσουμε στη διαπραγμάτευση, οι κατά κύριο επάγγελμα να φορολογούνται με συντελεστή ΦΠΑ 13% και προκαταβολή φόρου στο 50%», δήλωσε στους δημοσιογράφους που κατέκλυσαν σήμερα τον 6ο όροφο της Αχαρνών 2, ο κ. Αλέξης Τσίπρας.

Ο πρωθυπουργός, ανέφερε ακόμα ότι προσπαθεί να επιτύχει μειωμένο φορολογικό συντελεστή στο 10% για τους νέους αγρότες ενώ μίλησε επίσης για «δίκαιη κατανομή φορολογικών βαρών και εφαρμογή καλών πρακτικών, ώστε η νέα γενιά να ασχοληθεί με τον πρωτογενή τομέα της οικονομίας» τονίζοντας ότι «στόχος είναι η προώθηση νέων μορφών συνεργασίας και παραγόμενο προϊόν υψηλής ποιότητας».

Ο κ. Τσίπρας είπε ότι η κυβέρνηση έχει την πολιτική βούληση να σπάσει τα συμφέροντα που μονοπωλούν επί χρόνια έργα και εργασίες στον αγροτικό χώρο.

Αναφέρθηκε επίσης στο αγροτικό πρόγραμμα (ΠΑΑ) έως το 2020 με αξιοποίηση τουλάχιστον 6 δισ. ευρώ και τη δημιουργία 50.000 θέσεων εργασίας.

«Στόχος είναι να εκχωρήσουμε πόρους και αρμοδιότητες στις Περιφέρειες, σε ποσοστό άνω του 30%, των πόρων του Προγράμματος, για την ανάπτυξή του», συνέχισε κάνοντας ιδιαίτερη αναφορά στα «όπλα» αυτού του προγράμματος: Γνώση, κατάρτιση, καινοτομία και δικτύωση.

Ο πρωθυπουργός παραδέχτηκε πως η συμφωνία με τους πιστωτές περιλαμβάνει «αγκάθια» που μπορεί να πλήξουν την κοινωνία, και επισήμανε ότι απαιτούνται «αντίρροπα μέτρα» ώστε να προστατευθούν οι ευάλωτες κοινωνικές ομάδες.

Πέραν του φορολογικού πλαισίου, ο κ. Τσίπρας δήλωσε ότι η κυβέρνηση θα αναλάβει πρωτοβουλίες για την «αποδιάρθρωση των ολιγοπωλιακών κατεστημένων» στο χώρο της πρωτογενούς παραγωγής. Προανήγγειλε επίσης τη σύσταση διυπουργικών κλιμακίων για τη διενέργεια ελέγχων στην αγορά και το «σπάσιμο των κατεστημένων» που λυμαίνονται το χώρο.

Ο πρωθυπουργός στάθηκε στη σημασία του πρωτογενούς τομέα στην αναζωογόνηση της ελληνικής οικονομίας, προαναγγέλλοντας την εκπόνηση σχεδίων ώστε να δοθούν κίνητρα στους νέους να επιστρέψουν ή να παραμείνουν στη γη.

Συμπλήρωσε ότι, στο πλαίσιο της ευρύτερης προσπάθειας για την ενίσχυση αγροτών και κτηνοτρόφων, θα επιδιωχθούν νέες μορφές συνεταιριστικής οργάνωσης.
Πέντε βασικές προτεραιότητες της Κυβέρνησης

Ο, κ. Αλέξης Τσίπρας αναφέρθηκε συνολικά σε πέντε βασικές προτεραιότητες:

Ενίσχυση της παραγωγικότητας ενισχύοντας σε συλλογικά σχήματα τον κλάδο των κτηνοτρόφων, με καινοτομία, καλύτερη οργάνωση παράγωγης και βελτιοποίηση προϊόντων.
Ηλικιακή ανανέωση του τομέα
Αύξηση της αξίας των αγροτικών προϊόντων
Προστασία του περιβάλλοντος
Ενίσχυση του κοινωνικού ιστού στις αγροτικές περιοχές, μέσω μέτρων και δράσεων που δημιουργούν νέων θέσεων εργασίας, με την ενθάρρυνση επενδύσεων στις αγροτικές περιοχές.

Π. Σκουρλέτης: Να μην αδικήσουμε τον αγροτικό κόσμο

Θα προσπαθήσουμε να μην αδικήσουμε τον αγροτικό κόσμο. Πρέπει να υπάρξει ένα σωστό σχέδιο τόνισε ο Πάνος Σκουρλέτης σε δηλώσεις του. Δύσκολη η συμφωνία, που έχουμε πει πολλές φορές πώς οδηγηθήκαμε σε αυτήν, θα προσπαθήσουμε στην εφαρμογή της να διευρύνουμε όλες τις δυνατότητες που έχει η κυρίαρχη ελληνική κυβέρνηση ώστε να υλοποιήσουμε όσο το δυνατό περισσότερες δεσμεύσεις, απόψεις, σκέψεις από το δικό μας σχέδιο για τον αγροτικό κόσμο. Η ανάγκη για μια σε βάθος παραγωγική ανασυγκρόηση δεν μπορεί να είναι μόνο σύνθημα, πρόσθεσε ο κ. Σκουρλέτης.
Β. Αποστόλου

Μας δίνετε δύναμη με την παρουσία σας, είπε προς τον πρωθυπουργό ο αναπληρωτής υπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης Βαγγέλης Αποστόλου και πρόσθεσε πως πρέπει να «δούμε πώς θα αντιμετωπίσουμε τη φορολογική αφαίμαξη», ενώ τόνισε: «κινδυνεύουμε να χάσουμε επιδοτήσεις».
Το κείμενο της απομαγνητοφώνησης από την επίσκεψη Τσίπρα στην Αχαρνών όπως δόθηκε από το ΥΠΑΠΕΝ
ΑΝΑΠΛΗΡΩΤΗΣ ΥΠΟΥΡΓΟΣ ΠΑΡΑΓΩΓΙΚΗΣ ΑΝΑΣΥΓΚΡΟΤΗΣΗΣ, ΒΑΓΓΕΛΗΣ ΑΠΟΣΤΟΛΟΥ:

Να καλωσορίσουμε και να ευχαριστήσουμε τον Πρωθυπουργό που βρίσκεται σήμερα κοντά μας, καθώς και τον Υπουργό μας, τον Πάνο Σκουρλέτη.
Μας δίνετε, κύριε Πρωθυπουργέ, με την παρουσία σας δύναμη για να αντιμετωπίσουμε, να υπηρετήσουμε ένα χώρο, έτσι όπως έχει διαμορφωθεί η κατάσταση με τη σημερινή κρίση. Είναι πεποίθηση όχι δική μας, αλλά και όλης της κοινωνίας ότι ο αγροτικός χώρος μπορεί να αποτελέσει το «εργαλείο» για την παραγωγική ανασυγκρότηση της χώρας. Και προς αυτήν την κατεύθυνση δουλεύουμε όλοι, το προσωπικό του Υπουργείου μας και των εποπτευόμενων οργανισμών, η Πολιτική Ηγεσία του Υπουργείου και πιστεύουμε ότι θα αντιμετωπίσουμε αυτά τα προβλήματα που βρήκαμε, γιατί όντως βρήκαμε προβλήματα. Από πρόστιμα και καταλογισμούς που ξεπερνούν τα 3 δις, από καθυστερήσεις στο προηγούμενο Πρόγραμμα Αγροτικής Ανάπτυξης που απ’ ό,τι φαίνεται παρά τις προσπάθειες που κάνουμε υπάρχει κίνδυνος να απωλέσουμε κοντά στο 1 δις ευρώ. Και βεβαίως να δούμε πως θα αντιμετωπίσουμε και τη φορολογική αφαίμαξη που άρχισε από το 2014 να εμφανίζεται στο χώρο.
Ξέρουμε όλοι, ξέρουν οι αγρότες ότι αυτά που έρχονται με τη νέα συμφωνία είναι επώδυνα. Πιστεύω όμως ότι μέσα από τις προσεγγίσεις που θα κάνουμε, κυρίως αυτές που έχουν σχέση με τον εξορθολογισμό λειτουργίας του αγροτικού χώρου μέσα από τα βιβλία εσόδων-εξόδων, μέσα από την προσέγγιση του εισοδήματος του αγρότη ως μεροκάματο από την αγροτική δραστηριότητα και βεβαίως κυρίως μέσα από την αντιμετώπιση των ενισχύσεων του χώρου, σύμφωνα με τις απόψεις της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής που μιλάει για βοήθημα και δεν μιλάει για εισόδημα.
Και το λέω αυτό γιατί αρκεί να αντιληφθείτε, κ. Πρωθυπουργέ, ότι σε αυτή τη κατανομή των ενισχύσεων του αγροτικού χώρου, γιατί όλη αυτή την ώρα κουβεντιάζουμε για τις ενισχύσεις, θα σας πω μόνο ένα νούμερο: 531.000 αγρότες παίρνουν 530.000 ευρώ, που σημαίνει περίπου 1.000 ευρώ ο καθένας. Και μιλάμε για 385 αγρότες, επιχειρήσεις, οι οποίες παίρνουν 600.000 ευρώ μέσο όρο η κάθε μία από τις ενισχύσεις. Άρα λοιπόν το ζήτημα της προσέγγισης των ενισχύσεων με μία οριζόντια φορολογική αντιμετώπιση είναι ένα θέμα που δεν περνάει ούτε μέσα από την απλή λογική.
Δεν θέλω να πω περισσότερα. Αυτό που κυρίως θέλουμε να τονίσουμε εμείς είναι ότι με την προετοιμασία που έχουμε κάνει για το Πρόγραμμα Αγροτικής Ανάπτυξης, σας το λέω διότι η προηγούμενη ηγεσία είχε καταθέσει ένα πρόγραμμα το Νοέμβρη, το οποίο το επέστρεψαν ως απαράδεκτο και μέσα από τη διαδικασία επαναπροσέγγισης το έχουμε ήδη καταθέσει.
Στοχεύουμε ουσιαστικά σε δύο πράγματα. Το πρώτο είναι να αναδείξουμε το αγροτοδιατροφικό σύμπλεγμα της χώρας ως το βασικό «εργαλείο», όπως σας είπα προηγουμένως και βεβαίως να δούμε πως θα κρατήσουμε τον κόσμο στις αγροτικές περιοχές, πως θα αναβιώσουμε την ύπαιθρο. Όχι με την λογική που μέχρι τώρα υπήρχε, για παράδειγμα για το θέμα των νέων αγροτών. Ο κακός μαθητής ήταν αυτός που γινόταν αγρότης. Εμείς θέλουμε να δημιουργήσουμε αυτές τις προϋποθέσεις που η αγροτική δραστηριότητα να είναι βασική επιλογή σε όλους τους ανθρώπους που ζουν και μένουν στην ύπαιθρο. Βεβαίως από εκεί και πέρα, σε όλη αυτήν την προσπάθεια, πιστεύουμε ότι από την παρουσία σας μέχρι σήμερα, και από τη δυναμική, όπως μας έχετε υποσχεθεί, στήριξη του χώρου, θα τα καταφέρουμε.
Ευχαριστούμε για μια ακόμη φορά που είστε σήμερα κοντά μας και θέλω να δώσω στον Υφυπουργό, τον Παναγιώτη Σγουρίδη, να απευθύνει ένα χαιρετισμό για να συνεχίσουμε με τον Υπουργό μας, τον Πάνο Σκουρλέτη και βεβαίως και με τον Πρόεδρό μας. Να είστε καλά.
ΥΦΥΠΟΥΡΓΟΣ ΠΑΡΑΓΩΓΙΚΗΣ ΑΝΑΣΥΓΚΡΟΤΗΣΗΣ, ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΣΓΟΥΡΙΔΗΣ:

Κύριε Πρωθυπουργέ, σας καλωσορίζω και εγώ με τη σειρά μου στο σπίτι του αγρότη. Πάρα πολλά χρόνια η Βάθης ήταν το σπίτι του αγρότη και από εδώ χτυπούσε η καρδιά της αγροτιάς. Άλλες φορές στο σωστό δρόμο και άλλες φορές σε παρακλάδια τα οποία έπρεπε να διορθωθούν.
Κύριε Πρωθυπουργέ, η άψογη συνεργασία ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ στην Κυβέρνηση, εκφράστηκε απολύτως στο Υπουργείο Παραγωγικής Ανασυγκρότησης, σε αυτό το Υπουργείο. Εγώ και ο κ. Αποστόλου δουλέψαμε σκληρά στο λίγο καιρό που είχαμε, ώστε να μπορέσουμε να αναπτύξουμε και να δώσουμε διεξόδους στον αγροτοδιατροφικό τομέα. Να δώσουμε άλλο νόημα στις ομάδες παραγωγών. Να συνεργαστούμε με τους Οργανισμούς τους εποπτευόμενους για να μπορέσουμε με αυτό τον τρόπο να ενισχύσουμε την αγροτική παραγωγή, γιατί αυτό είναι το κυρίαρχο, ο αγροτοδιατροφικός τομέας που πάσχει και κατά δεύτερο λόγο να ενισχύσουμε αυτούς που παράγουν, που είναι οι αγρότες.
Κύριε Πρωθυπουργέ, τα περισσότερα θα τα πει ο κ. Σκουρλέτης, ο Υπουργός μας και εσείς. Από εσάς περιμένουμε να μας δώσετε το μήνυμα του να ξαναξεκινήσει η ανάπτυξη και η παραγωγή σε αυτή τη χώρα. Γιατί χωρίς παραγωγή δεν ξεπληρώνονται δανεικά. Τα δανεικά ξεπληρώνονται μόνο με παραγωγή.
Το λόγο έχει ο Υπουργός μας, τον οποίο και αυτόν καλωσορίζω στο σπίτι του αγρότη.
ΥΠΟΥΡΓΟΣ ΠΑΡΑΓΩΓΙΚΗΣ ΑΝΑΣΥΓΚΡΟΤΗΣΗΣ, ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΚΑΙ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ, ΠΑΝΟΣ ΣΚΟΥΡΛΕΤΗΣ:

Καταρχήν για μένα είναι ευτυχής η συγκυρία διότι στις λίγες μέρες που έχω αναλάβει την ηγεσία του Υπουργείου Παραγωγικής Ανασυγκρότησης και ήταν στα σχέδιά μου να έρθω να σας επισκεφθώ, η επίσκεψη αυτή συμπίπτει με την παρουσία του Πρωθυπουργού, ο οποίος θα πει και τα περισσότερα. Άρα θα ήθελα να διορθώσω ότι εγώ δεν θα πω τα περισσότερα.
Θέλω όμως να κάνω μερικές επισημάνσεις. Και μόνο το γεγονός ότι γίνεται η επιλογή από τον Πρωθυπουργό μεσούσης της διαπραγμάτευσης να είμαστε σήμερα εδώ, μόνο τυχαίο δεν είναι. Σηματοδοτεί, υποδηλώνει, την πολύ μεγάλη σημασία που έχει για την Κυβέρνησή μας ο αγροτικός τομέας και τα προβλήματά του. Θέλουμε να κάνουμε ξεκάθαρο από την πρώτη στιγμή ότι στο νέο περιβάλλον που πάει να διαμορφωθεί, που θα διαμορφωθεί, με αυτή τη δύσκολη συμφωνία, που έχουμε πει πάρα πολλές φορές το πώς οδηγηθήκαμε εδώ.
Θα προσπαθήσουμε στην εφαρμογή της να διευρύνουμε όλες τις δυνατότητες που πρέπει να έχει η κυρίαρχη Ελληνική Κυβέρνηση για να κάνουμε πράξη όσο το δυνατόν περισσότερες δεσμεύσεις μας, απόψεις μας, σκέψεις μας, αυτό που έχουμε στο δικό μας σχέδιο για τον αγροτικό κόσμο. Η ανάγκη για μία σε βάθος παραγωγική ανασυγκρότηση της χώρας δεν μπορεί να είναι απλά ένα σύνθημα. Πρέπει να είναι ένα συγκεκριμένο σχέδιο. Ένα σχέδιο που θα λαμβάνει υπόψη του την πραγματικότητα μετά τη συμφωνία, αλλά και που θα διευρύνει καθημερινά τα όριά της, αλλά και που θα ανοίγει νέους δρόμους. Δεν είμαστε διατεθειμένοι, όπως ίσως να έγινε σε προηγούμενες εποχές, πολύ πρόσφατες, σε σχέση απ’ τις προηγούμενες Κυβερνήσεις, να αποδεχθούμε τα όρια της συμφωνίας που πάμε να υπογράψουμε. Το αντίθετο. Θέλουμε να τα διευρύνουμε και να προσπαθήσουμε να δώσουμε ακριβώς στην έννοια της παραγωγικής ανασυγκρότησης συγκεκριμένα χαρακτηριστικά.
Για τον αγροτικό τομέα, όπως ειπώθηκε και απ’ τις σύντομες παρεμβάσεις των δύο προηγουμένων, νομίζω ότι πρέπει να κρατήσουμε ορισμένα πράγματα τα οποία να χαρακτηρίζουν το δικό μας σχέδιο.
Πρώτα απ’ όλα είναι αυτό που είπε ο Βαγγέλης Αποστόλου, ότι με βάση την πραγματικότητα του ελληνικού αγροτικού κόσμου δεν χωρούν ισοπεδωτικές προσεγγίσεις και αναφέρθηκε στα ζητήματα της φορολογίας. Το δεύτερο είναι αυτό που κατά καιρούς και πάρα πολλές φορές έχουμε αναφερθεί, όχι μόνο εμείς αλλά και σε παλαιότερες εποχές, για τα συγκριτικά πλεονεκτήματα της ελληνικής αγροτικής γης και των Ελλήνων αγροτών να δούμε πια τι μπορεί συγκεκριμένα να σημαίνει. Και αυτό νομίζω ότι συνδέεται εκ των πραγμάτων με την ανάγκη η αγροτική παραγωγή να συνδεθεί με την αγροτική βιομηχανία. Υπάρχουν πάρα πολλά πράγματα που μπορούν να γίνουν. Η συμμετοχή του αγροτικού προϊόντος στην οικονομία είναι πολύ μικρή. Δεν μπορεί παρά να πάει μόνο προς τα πάνω.
Τέλος, θα ήθελα να πω για το «όχημα» αυτών των πολιτικών. Το «όχημα» αυτών των πολιτικών δεν μπορεί παρά να είναι οι ίδιοι οι αγρότες και οι συνεταιρισμοί τους. Με μια εντελώς νέα προσέγγιση, σε μια βασανισμένη και πονεμένη ιστορία των συνεταιρισμών στην Ελλάδα, όπου όμως θα προσπαθήσουμε να θέσουμε σε μια νέα βάση το συνεταιριστικό κίνημα για να μπορέσουμε πράγματι να πετύχουμε και αυτό που λέγαμε πολλές φορές, τα συγκριτικά πλεονεκτήματα της χώρας, τα συγκριτικά πλεονεκτήματα της ελληνικής αγροτικής παραγωγής, έτσι ώστε σε λίγα χρόνια να μπορούμε να πούμε ότι η παρουσία αυτής εδώ της Κυβέρνησης σηματοδότησε, ταυτίστηκε με μία τομή για τον αγροτικό κόσμο. Σας ευχαριστώ πολύ.
ΟΜΙΛΙΑ ΠΡΩΘΥΠΟΥΡΓΟΥ ΑΛΕΞΗ ΤΣΙΠΡΑ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΕΠΙΣΚΕΨΗ ΤΟΥ ΣΤΟ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΡΑΓΩΓΙΚΗΣ ΑΝΑΣΥΓΚΡΟΤΗΣΗΣ:

Θα ήθελα να ευχαριστήσω τους προλαλήσαντες Υπουργούς.

Οι συνθήκες είναι δύσκολες και πρέπει να ανοίξουμε δρόμους, να δημιουργήσουμε δρόμους ακόμα και εκεί όπου δεν υπάρχουν.

Διότι είναι υποχρέωσή μας να κάνουμε το παν ώστε να διασφαλίσουμε συνθήκες πρώτα απ’ όλα κοινωνικής δικαιοσύνης, διατήρηση της δυνατότητας όλων των κοινωνικών ομάδων, κατηγοριών και επαγγελμάτων να μπορέσουν να διασφαλίσουν τα εισοδήματά τους, αλλά ταυτόχρονα αναδιανομή εισοδήματος και δημιουργία προϋποθέσεων μέσα από την παραγωγική ανασυγκρότηση και την ανάπτυξη για την έξοδο απ’ την κρίση. Διότι θα συμφωνήσω απόλυτα με τον Υφυπουργό. Δεν μπορείς να ξεπληρώνεις δανεικά δίχως ανάπτυξη. Πρέπει να πω ξεκινώντας ότι δεν είναι τυχαίο ότι βρισκόμαστε σήμερα εδώ, αν και βρισκόμαστε πλέον στην τελική ευθεία για την ολοκλήρωση μίας συμφωνίας με του Θεσμούς, που έγιναν 4 από 3.

Ενδεχομένως να πρέπει να επιδιώξουμε να γίνουν και περισσότεροι, υπό την έννοια ότι αυτή η διαδικασία θα πρέπει κάποια στιγμή να βρίσκεται και υπό τον έλεγχο και την παρακολούθηση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου. Ενός θεσμού δημοκρατικού που λογοδοτεί, ελέγχει και ελέγχεται. Παρά τις δυσκολίες που αντιμετωπίζουμε, ελπίζουμε ότι αυτή η συμφωνία μπορεί να δώσει ένα τέλος στην αβεβαιότητα τόσο για το μέλλον την Ελλάδας, όσο και την Ευρωζώνης. Ελπίζουμε οριστικό τέλος στην αβεβαιότητα, αν και αυτό σε μεγάλο βαθμό θα εξαρτηθεί και από τις πολιτικές διεργασίες που θα συντελεστούν το επόμενο διάστημα στην Ευρωζώνη και στην Ευρωπαϊκή Ένωση συνολικά.

Ωστόσο δεν μπορεί να παραγνωρίζουμε ότι αυτή η συμφωνία έχει «αγκάθια». Πολιτικές που δεν αποτελούν επιλογή μας. Είμαστε αναγκασμένοι να υλοποιήσουμε και που αν δεν εργαστούμε σκληρά ώστε να δημιουργήσουμε ένα πλαίσιο αντίρροπων μέτρων σε αυτές τις πολιτικές, αντίρροπων μέτρων προστασίας των κοινωνικών κατηγοριών που βάλλονται από αυτές, τότε θα έχουμε αρνητικά αποτελέσματα. Εμείς ωστόσο, όπως είπε και ο Πάνος Σκουρλέτης, δεν πρόκειται να περιοριστούμε σε αυτά τα στενά όρια. Δε θα σταματήσουμε να διαπραγματευόμαστε καθ’ όλη τη διάρκεια και μετά το κλείσιμο της συμφωνίας, προκειμένου να πετύχουμε ένα χρονοδιάγραμμα και ένα πλαίσιο εφαρμογής των μέτρων, το οποίο να κατανέμει δίκαια τα φορολογικά βάρη, να ευνοεί τους πραγματικούς και κατά κύριο επάγγελμα αγρότες, να ευνοεί την παραγωγή και να μην απομακρύνει τους νέους αγρότες από την ύπαιθρο. Αυτός είναι, αν θέλετε, και ο ουσιαστικός λόγος που βρίσκομαι σήμερα εδώ. Ώστε να συντονίσουμε μαζί με την ηγεσία του Υπουργείου Παραγωγικής Ανασυγκρότησης τους άμεσους σχεδιασμούς και τις δράσεις μας, ώστε να περιορίσουμε τις πιθανές αρνητικές συνέπειες σε ένα εξαιρετικά ευαίσθητο κομμάτι του ενεργού πληθυσμού της χώρας, στους αγρότες.

Σε αυτό ακριβώς το πλαίσιο, σήμερα θέλουμε να επανακαθορίσουμε τις προτεραιότητές μας και να θέσουμε σε ξεχωριστή θέση τον προγραμματισμό για τον εξορθολογισμό και την ενίσχυση του πρωτογενούς τομέα. Για τον εξορθολογισμό και την ενίσχυση της αγροτικής μας παραγωγής, που μπορεί να αναδειχθεί σε πρώτης τάξεως «εργαλείο» για την έξοδο από την κρίση. Επιτρέψτε μου την έκφραση, μπορεί να εξελιχθεί σε κινητήρα για μια δίκαιη ανάπτυξη προς όφελος πρώτα και κύρια των ανθρώπων που εμπλέκονται στην αγροτική παραγωγή, της αγροτιάς, των ανθρώπων του πραγματικού μόχθου.

Διότι ο αγροτικός τομέας αποτελεί για την Κυβέρνησή μας έναν από τους βασικούς πυλώνες για την ανάταξη της ελληνικής οικονομίας και για τη δημιουργία ενός καινούργιου, βιώσιμου, αναπτυξιακού μοντέλου. Βασική φιλοσοφία της πρότασής μας είναι, όπως προείπα, τα φορολογικά βάρη να κατανεμηθούν δίκαια και γι’ αυτό έχουμε μια σειρά από προτεραιότητες τις οποίες θα αναλύσω στην πορεία. Και βεβαίως ιδιαίτερη έγνοια έχουμε για τους νέους, αλλά και για τη δυνατότητα καλές πρακτικές και τεχνολογίες να εφαρμοστούν, ώστε η νέα γενιά να εμπλακεί με τον πρωτογενή τομέα και την αγροτική παραγωγή με τρόπο δημιουργικό και αποτελεσματικό. Διότι δεν είναι μόνο να πεις μια ευχή, οι νέοι αγρότες, οι νέοι άνθρωποι που ζουν, μεγαλώνουν, στην ύπαιθρο να ασχοληθούν με το πατροπαράδοτο επάγγελμα των γονιών τους και των παππούδων τους. Αν δεν δώσεις εφόδια, προοπτική, κίνητρα σε αυτά τα νέα παιδιά, τους νέους ανθρώπους, να ασχοληθούν με τη γη, η ευχή θα μείνει ευχή. Και εδώ πρέπει να δουλέψουμε. Πρέπει να υλοποιήσουμε σχεδιασμούς. Πρέπει να σταματήσουμε να λέμε ευχολόγια, αλλά να δούμε ορισμένες πρακτικές μας από τις οποίες θα μπορέσουμε να δώσουμε κίνητρα.

Έχουμε λοιπόν στόχο, σε ότι αφορά το κομμάτι, θα ξεκινήσω από αυτό, σε ότι αφορά το κομμάτι το πώς θα προσπαθήσουμε να αμβλύνουμε τις οξείες γωνίες αυτής της συμφωνίας σε μία διαρκή διαπραγμάτευση. Έχουμε στόχο να προωθήσουμε τη διάκριση των αγροτών σε αυτούς που είναι κατά κύριο επάγγελμα αγρότες και ασκούν αγροτική δραστηριότητα και σε αυτούς που έχουν γεωργικό εισόδημα αλλά η κύρια απασχόλησή τους είναι διαφορετική. Και πιστεύω ότι είναι δίκαιη αυτή η διάκριση. Διότι είναι διαφορετικό κάποιος να έχει τα κύρια εισοδήματά του από άλλο επάγγελμα και παρεμπιπτόντως να ασχολείται με τη γεωργία – και καλό είναι αυτό, χρήσιμο – και διαφορετικό οι πολίτες, οι αγρότες, ένα ευαίσθητο κομμάτι του ενεργού πληθυσμού που είναι κατά κύριο επάγγελμα και έχουν αποκλειστική απασχόληση και ζούνε από τη γη τους. Στόχος μας, λοιπόν, είναι μέσα στη διαπραγματευτική διαδικασία να διεκδικήσουμε και να πετύχουμε για τη φορολογία να θεωρούνται κατά κύριο επάγγελμα αγρότες τα φυσικά πρόσωπα, τα απασχολούμενα κατά κύρια απασχόληση με κάθε είδους αγροτική εργασία, η οποία τους αποφέρει τουλάχιστον το 50% του συνολικού καθαρού εισοδήματός τους από κάθε πηγή. Και γι’ αυτούς, τους κατά κύριο επάγγελμα αγρότες, να διεκδικήσουμε φορολόγηση του εισοδήματός τους με 13% και όχι 26%. Και προκαταβολή φόρου στο 50% και όχι στο 100%, όπως θα ισχύσει για τους υπόλοιπους. Ενώ ιδιαίτερα για τους νέους αγρότες θα διεκδικήσουμε να ισχύσει η μείωση για 30% του φορολογικού συντελεστή και της προκαταβολής για τα επόμενα 3-5 χρόνια. Και πιστεύουμε ότι αυτή είναι μία δίκαιη διεκδίκηση για να δώσουμε τη δυνατότητα στους ανθρώπους εκείνους που έχουν δει το εισόδημά τους να μειώνεται δραστικά και σύμφωνα με όλες τις έρευνες έχουν εισόδημα μειωμένο κατά 30% περίπου από τα υπόλοιπα εισοδήματα. Έχει υποστεί μείωση 30% μεγαλύτερη – να το πω σωστά – το εισόδημά τους από τη μείωση των εισοδημάτων άλλων επαγγελμάτων. Να τους δώσουμε τη δυνατότητα να μπορέσουν να κρατηθούν στα χωράφια τους, στην ύπαιθρο και να συνεχίσουν την παραγωγική δραστηριότητα. Επίσης, θα διεκδικήσουμε και στον αγροτικό χώρο να φορολογείται το καθαρό εισόδημα και άρα να υπολογίζονται στις δαπάνες παραγωγής τα κόστη εργασίας, η οικογενειακή εργασία, οι αποσβέσεις και γενικά όλα τα έξοδα και οι επιβαρύνσεις. Αυτό αφορά όμως τις προσπάθειές μας στη διαπραγματευτική διαδικασία για να – όπως είπα πιο πριν – να αμβλύνουμε τις οξείες γωνίες αυτής της συμφωνίας. Υπάρχουν όμως μια σειρά από παρεμβάσεις που μπορούμε και πρέπει να κάνουμε και θα σχεδιάσουμε να κάνουμε πέρα και έξω από το πλαίσιο της συμφωνίας, που μπορούν να ανοίξουν προοπτικές και να δώσουν δυνατότητες στον αγροτικό κόσμο. Και σε αυτές θα ήθελα σήμερα κυρίως να αναφερθώ. Και βεβαίως σήμερα μπορούμε να δεσμευθούμε για μια σειρά από τέτοιες παρεμβάσεις που έχουν άμεσο και μεσοπρόσθεσμο ορίζοντα.

Πρώτον, με τη θέσπιση νέων συλλογικών φορέων επαγγελματικής και συνεργατικής οργάνωσης, συνεταιρισμούς, τα λεγόμενα ΚΟΙΝ.Σ.ΕΠ., τις κοιτίδες επαγγελματικής δραστηριότητας. Ήδη έχουμε ετοιμάσει σχετικό σχέδιο νόμου, το οποίο σκοπεύουμε να τεθεί, να δοθεί σε διαβούλευση εντός των επόμενων ημερών. Στόχος εδώ είναι να προωθήσουμε νέες οριζόντιες μορφές οργάνωσης παραγωγής, μορφές κοινωνικής οικονομίας που θα προτεραιοποιούν τη συνεργασία και την αλληλεγγύη. Πρέπει να συνειδητοποιήσουμε ότι σε αυτές τις δύσκολες συνθήκες, αν δεν αλλάξουμε όλοι νοοτροπία, και αν δεν στραφούμε σε συνεργατικά σχήματα, σε σχήματα συνεργασίας και αλληλεγγύης, αν δεν βοηθήσουμε ο ένας τον διπλανό μας, πολύ πιθανό να είμαστε μόνοι απέναντι στην κρίση. Και είναι ο μόνος τρόπος για να διαβούμε αυτή την κρίση. Να προωθήσουμε τη συνεργασία και την αλληλεγγύη. Στόχος μας μια παραγωγή που θα εστιάζει στην ποιότητα του παραγόμενου προϊόντος και όχι στη μείωση του κόστους, καθώς το ανταγωνιστικό μας πλεονέκτημα δεν είναι η δυνατότητα μαζικής παραγωγής, αλλά η αξιοποίηση των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών της υψηλής ποιότητας των ελληνικών προϊόντων.

Δεύτερη παρέμβαση είναι αυτή που αφορά την άμεση απόδοση των ενισχύσεων ύψους περίπου 2,4 δισεκατομμυρίων ευρώ το χρόνο με τη συμβολή των δημόσιων λειτουργών, την αναδιοργάνωση και την απογραφειοκρατικοποίηση των οργανισμών. Ιδιαίτερα για τον ευαίσθητο χώρο της κτηνοτροφίας σκοπεύουμε άμεσα να ψηφιστεί ο νόμος που έχουμε εκπονήσει για τις βοσκήσιμες γαίες. Πρόκειται για μια προσέγγιση που δημιουργεί νέα δεδομένα για τη διαχείριση των γεωμορφολογικών δυνατοτήτων της χώρας μας. Ένας νόμος που έπρεπε χρόνια τώρα να έχει προωθηθεί στο ελληνικό Κοινοβούλιο. Είναι έτοιμος και θα δοθεί και αυτός σε διαβούλευση στο επόμενο διάστημα.

Τρίτη παρέμβαση είναι αυτή που αφορά την αποδιάρθρωση των ολιγοπωλιακών κατεστημένων στην αγορά με ρυθμίσεις σε νέα αντικειμενική βάση, ορθολογικοποίηση τιμών παραγωγού, έγκαιρες πληρωμές και έγκαιρους ελέγχους τιμών καταναλωτή. Είναι παρεμβάσεις που ήδη έχουμε ξεκινήσει και ετοιμάζουμε σε διαβούλευση και με τον ΟΟΣΑ. Βεβαίως οι θεσμοί επέλεξαν λάθος εργαλειοθήκη να μας ζητήσουν να εφαρμόσουμε. Αυτές είναι οι παρεμβάσεις που πρέπει να εφαρμοστούν ώστε να αρθούν παθογένειες και δυσλειτουργίες χρόνιες στην οικονομική και παραγωγική δομή της χώρας. Διότι όλοι γνωρίζουμε ότι την ελληνική αγορά λυμαίνονται τα καρτέλ και οι μεσάζοντες που εκτοξεύουν τις τιμές για τον καταναλωτή, κρατώντας ταυτόχρονα τους παραγωγούς σε διαρκή ομηρία. Και είναι αδιανόητο σε μια χώρα, όπως η Ελλάδα, που έχει επιβληθεί η πιο σκληρή πολιτική λιτότητα στα τελευταία πέντε χρόνια να βλέπουμε να μειώνονται τα εισοδήματα και να αυξάνονται οι τιμές για τον καταναλωτή. Και είναι αληθές, ότι αν υπάρξει μια οποιαδήποτε σύγκριση με αντίστοιχες χώρες της Κεντρικής Ευρώπης, θα δει κανείς – και σε αυτό δεν ευθύνεται μονάχα η επιμονή για υψηλό φόρο προστιθέμενης αξίας – ότι προϊόντα μαζικής κατανάλωσης στα ελληνικά σούπερ μάρκετ τα βρίσκει πολύ ακριβότερα απ’ ότι σε αντίστοιχα της Κεντρικής Ευρώπης. Μια επιπλέον σημαντική παρέμβαση είναι η εντατικοποίηση των ελέγχων για τη φοροαποφυγή και φοροδιαφυγή παράνομων εισαγωγών, εξαγωγών, «ελληνοποιήσεων» και κυκλωμάτων στη διακίνηση αγροτικών προϊόντων. Ταχύτατα θα προχωρήσουμε γι’ αυτό το σκοπό στη συγκρότηση μεικτών διϋπουργικών κλιμακίων ελέγχων της αγοράς. Επίσης, θα προχωρήσουμε στο σπάσιμο συμφερόντων που χρόνια μονοπωλούν έργα και εργασίες στον αγροτικό χώρο. Και στη λειτουργική αναδιάρθρωση του ίδιου του υπουργείου στο πλαίσιο της μεγάλης διοικητικής μεταρρύθμισης που θα εξορθολογήσει και θα εκσυγχρονίσει το σύνολο του πολύπαθου ελληνικού δημόσιου τομέα. Γνωρίζουμε βέβαια ότι σε αυτό το εγχείρημα θα έχουμε μαζί μας αυτή τη φορά και όχι απέναντί μας τους δημόσιους υπαλλήλους και το σύνολο της κοινωνίας που απαιτεί ένα κράτος οργανωμένο, ορθολογικά συγκροτημένο, αποτελεσματικό και κοινωνικά ανταποδοτικό.

Τώρα ειδικά για την αλιεία, με το επιχειρησιακό πρόγραμμα αλιείας, το ΕΠΑΛ 2014-2020 θα ενισχύουμε τις συλλογικές δράσεις των αλιέων και του κοινωνικού ιστού των νησιωτικών περιοχών καθώς και των περιοχών της ηπειρωτικής Ελλάδας που εξαρτώνται από την αλιεία. Το σύνολο των ευρωπαϊκών πόρων και από το συγκεκριμένο πρόγραμμα ανέρχεται στα 400 εκατομμύρια ευρώ, που μαζί με την ίδια συμμετοχή της χώρας ανεβάζει τη δημόσια δαπάνη στα 500 εκατομμύρια.

Θα ήθελα τώρα να σας παρουσιάσω σε αυτό το σημείο, συνοπτικά βέβαια, το νέο Πρόγραμμα Αγροτικής Ανάπτυξης που έχει επεξεργαστεί η ηγεσία του υπουργείου. Το νέο Πρόγραμμα Αγροτικής Ανάπτυξης της χώρας για την περίοδο 2014-2020. Ένα πρόγραμμα που έχουμε ήδη υποβάλλει προς διαβούλευση στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Πρόκειται για ένα πρόγραμμα ύψους 4,7 δισεκατομμυρίων ευρώ κοινοτικής συμμετοχής που μαζί με την εθνική και την ιδιωτική συμμετοχή υπολογίζουμε να κινητοποιήσει συνολικά πόρους άνω των 6 δισεκατομμυρίων ευρώ. Το πρόγραμμα αυτό, αν αξιοποιηθεί σωστά, και εδώ είναι η μεγάλη πρόκληση για την ηγεσία του υπουργείου Παραγωγικής Ανασυγκρότησης, η μεγάλη πρόκληση για την κυβέρνηση και η μεγάλη πρόκληση για τη χώρα συνολικά, διότι ο αγροτικός τομέας -όπως είπαμε και συμφωνούμε όλοι- , είναι αυτός που μπορεί να δώσει πνοή, αναπτυξιακή πνοή στην ελληνική οικονομία. Το Πρόγραμμα αυτό λοιπόν, αν αξιοποιηθεί σωστά, μπορεί να δημιουργήσει περισσότερες από 50.000 νέες θέσεις εργασίας και ταυτόχρονα να αποτελέσει το «όχημα» πρώτον για τη μετάβαση της ελληνικής αγροτικής οικονομίας σε ένα ισχυρό και βιώσιμο αγροτοδιατροφικό μοντέλο, που θα αποτελέσει έναν από τους καταλύτες για την παραγωγική ανασυγκρότηση της ελληνικής οικονομίας και δεύτερον να δημιουργήσει τις προϋποθέσεις για τη συνολικότερη ανάπτυξη των αγροτικών περιοχών της χώρας, ώστε να δημιουργηθούν οι κατάλληλες συνθήκες για την οικονομική, κοινωνική και περιβαλλοντική αναβάθμιση της ελληνικής υπαίθρου.
Οι βασικές προτεραιότητες της στρατηγικής μας για την αγροτική ανάπτυξη είναι πρώτον η ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας και της παραγωγικότητας του πρωτογενούς τομέα, δίνοντας ιδιαίτερα έμφαση στον παραμελημένο κλάδο της κτηνοτροφίας και ενισχύοντας την καλύτερη οργάνωση των παραγωγών σε βιώσιμα συλλογικά σχήματα. Η ανταγωνιστικότητα όμως αυτή δεν μπορεί να στηριχθεί στην περαιτέρω μείωση των εισοδημάτων των κτηνοτρόφων, αλλά στην καλύτερη οργάνωση της παραγωγής, στην καινοτομία και στην ποιότητα του παραγόμενου προϊόντος με την αξιοποίηση των ελληνικών πλεονεκτημάτων.

Δεύτερη βασική προτεραιότητα της στρατηγικής μας η αναβάθμιση του ανθρώπινου δυναμικού και η ενίσχυση της επιχειρηματικότητας στον αγροτικό χώρο. Με την ηλικιακή ανανέωση του παραγωγικού δυναμικού του πρωτογενούς τομέα μέσω της παροχής κινήτρων για την εγκατάσταση νέων αγροτών.

Τρίτη προτεραιότητα η αύξηση της προστιθέμενης αξίας των γεωργικών προϊόντων με την επένδυση στην ποιότητα και στην εξωστρέφεια.

Τέταρτον, η προστασία του περιβάλλοντος και των φυσικών πόρων και η αντιμετώπιση των φαινομένων της κλιματικής αλλαγής. Η σημασία που προσδίδεται στη συγκεκριμένη προτεραιότητα καταδεικνύεται και από την κατανονιστική υποχρέωση να κατευθυνθούν σε δράσεις για το περιβάλλον και το κλίμα, πόροι της τάξης του 30% από το Πρόγραμμα Αγροτικής Ανάπτυξης.

Πέμπτη προτεραιότητα είναι η ενίσχυση του κοινωνικού ιστού στις αγροτικές περιοχές. Η προτεραιότητα αυτή θα επιτευχθεί μέσω μέτρων και δράσεων που δίνουν κίνητρα για τη δημιουργία και τη διατήρηση βιώσιμων θέσεων εργασίας με την ενθάρρυνση δημόσιων και ιδιωτικών επενδύσεων στις αγροτικές περιοχές τόσο στον πρωτογενή τομέα, όσο και στους υπόλοιπους τομείς της οικονομικής δραστηριότητας. Για την ισόρροπη εφαρμογή αυτού του προγράμματος, του οποίου τις πέντε σημαντικές προτεραιότητες μόλις σας ανέλυσα, σκοπεύουμε να εκχωρήσουμε και το σχεδιάζουμε, πόρους και αρμοδιότητες στην τοπική αυτοδιοίκηση και κυρίως στις περιφέρειες για συγκεκριμένα μέτρα. Το νέο Πρόγραμμα Αγροτικής Ανάπτυξης πρόκειται εξάλλου στο σύνολό του να υλοποιηθεί στην ελληνική περιφέρεια και όχι στα μεγάλα αστικά κέντρα και ιδίως στους μεγάλους αστικούς ιστούς της Αθήνας, της Θεσσαλονίκης. Στο πλαίσιο αυτό θα μεριμνήσουμε για την εκχώρηση ποσοστού άνω του 30% των πόρων του Προγράμματος στις ίδιες τις περιφέρειες. Με το νέο Πρόγραμμα Αγροτικής Ανάπτυξης στοχεύουμε στη δημιουργία κατάλληλου επενδυτικού περιβάλλοντος, το οποίο θα ενθαρρύνει την υλοποίηση επενδύσεων στον πρωτογενή τομέα και θα εξασφαλίζει τη βιωσιμότητα και την ανταγωνιστικότητα των αγροτικών εκμεταλλεύσεων. Διότι δυστυχώς η προηγούμενη πολιτική που αποδέσμευσε τις ενισχύσεις από την παραγωγή στην προηγούμενη προγραμματική περίοδο, αλλά που κυρίως δεν έλαβε υπόψη ότι το ζητούμενο ήταν η αλλαγή του μοντέλου, η αλλαγή του τρόπου παραγωγής, οδήγησε δυστυχώς στην εγκατάλειψη δυναμικών καλλιεργειών, στη μείωση του όγκου και της αξίας της παραγωγής, στην εγκατάλειψη της υπαίθρου και στη χαμηλή αποδοτικότητα των επενδύσεων. Το αποτέλεσμα ήταν η χαμηλή προστιθέμενη αξία, έλλειμμα στο αγροτικό εμπορικό ισοζύγιο και εν τέλει μειωμένο εισόδημα κυρίως για τους κατά κύριο επάγγελμα αγρότες. Σε ένα ανταγωνιστικό περιβάλλον η κατανόηση των χαρακτηριστικών της ζήτησης του καταναλωτή είναι καθοριστική. Προχωράμε λοιπόν στη χρήση νέων «εργαλείων και μεθόδων, τόσο στην οργάνωση της παραγωγής, στη διακίνηση και εμπορία, όσο όμως και στην προσέγγιση του καταναλωτή και της διερεύνησης των αναγκών του, των πραγματικών αναγκών του καταναλωτή. Γνώση, κατάρτιση, καινοτομία και δικτύωση είναι οι απαραίτητες προϋποθέσεις προκειμένου να πετύχει ένας τέτοιος σχεδιασμός.

Αγαπητές φίλες και αγαπητοί φίλοι, όλα τα παραπάνω προϋποθέτουν κυρίως σχέδιο, οργάνωση, παρακολούθηση, ικανότητες, πάνω απ’ όλα προϋποθέτουν ισχυρή πολιτική βούληση. Ισχυρή πολιτική βούληση για συγκρούσεις με κατεστημένα συμφέροντα, αλλά και κατεστημένες νοοτροπίες. Και είμαι βέβαιος ότι γι’ όλα τα προηγούμενα θα προσπαθήσουμε όσο μπορούμε για την οργάνωση, την παρακολούθηση, τη στελέχωση με ειδικούς επιστήμονες και ανθρώπους με ικανότητες, γι’ όλα αυτά θα προσπαθήσουμε. Για την πολιτική βούληση όμως δεν χρειάζεται να προσπαθήσουμε. Είναι το συγκριτικό μας πλεονέκτημα. Η πολιτική μας βούληση να συγκρουστούμε και με κατεστημένα συμφέροντα, αλλά και με κατεστημένες νοοτροπίες που έχουν κρατήσει πίσω την παραγωγική δυναμική αυτού του τόπου.

Είμαι βέβαιος ότι με αποφασιστικότητα και βούληση για τομές η κυβέρνησή μας έχει τη δυνατότητα να συμβάλλει καθοριστικά στην αναγέννηση της ελληνικής υπαίθρου και να καταστήσει τον αγροτικό τομέα βασικό μοχλό της παραγωγικής ανασυγκρότησης της ελληνικής οικονομίας. Η πολιτική ηγεσία του υπουργείου Παραγωγικής Ανασυγκρότησης έχει τα εχέγγυα, τη γνώση και επομένως τις προοπτικές να πρωταγωνιστήσει στη μεγάλη αυτή προσπάθεια. Όμως πιστεύω ότι χωρίς το βασικό πρωταγωνιστή αυτή η προσπάθεια δεν θα μπορέσει να τελεσφορήσει, να καρποφορήσει. Και ο βασικός πρωταγωνιστής είναι ο Έλληνας αγρότης, ο Έλληνας παραγωγός, του οποίου τη συνεργασία και τη συνέργεια θέλουμε όσο τίποτε άλλο σε αυτή τη νέα προσπάθεια. Πιστεύω όλοι οι Έλληνες και οι Ελληνίδες κατανοούν τις δυσμενείς συνθήκες μέσα στις οποίες αναλαμβάνουμε το βαρύ φορτίο για την έξοδο της χώρας από την κρίση και την παραγωγική ανασυγκρότηση. Ιδιαίτερα όμως οι αγρότες και οι αγρότισσες έχουν, πιστεύω, πλήρη συνείδηση του σημαντικού τους ρόλου σε αυτή τη διαδικασία. Χωρίς τη δική τους συμμετοχή δεν θα τα καταφέρουμε. Είμαι βέβαιος ότι η συμμετοχή τους θα είναι ενεργή και αποτελεσματική. Και είμαι βέβαιος ότι στο τέλος της μέρας θα θερίσουμε καρπούς. Σπέρνουμε τώρα. Τώρα είναι η περίοδος της σποράς, θα ‘ρθει και η περίοδος του θερισμού.
Σας ευχαριστώ πολύ.
Πηγη…http://www.agrotypos.gr/index.asp?mod=articles&id=93669