ΟΙ ΠΡΩΤΟΙ ΕΛΛΗΝΕΣ ΣΤΟ ΜΟΝΤΡΕΑΛ ΤΟΥ ΚΑΝΑΔΑ! ΤΟΥ ΙΩΑΝΝΟΥ ΦΟΥΡΙΕΖΟΥ
ΟΙ ΠΡΩΤΟΙ ΕΛΛΗΝΕΣ ΣΤΟ ΜΟΝΤΡΕΑΛ ΤΟΥ ΚΑΝΑΔΑ! ΤΟΥ ΙΩΑΝΝΟΥ ΦΟΥΡΙΕΖΟΥ ΠΡΟΛΟΓΟΣ ΑΠΟ ΤΟΝ κ. ΧΡΗΣΤΟ ΜΑΝΙΚΗ, ΕΚΔΟΤΗ ΤΗΣ ΕΦΗΜΕΡΙΔΟΣ ΕΛΛΗΝΟΚΑΝΑΔΙΚΟ ΒΗΜΑ
Πρωτοπόρους Πακιώτες του Μοντρεάλ
Η μεγάλη αγάπη μου στο μικρό χωριό μου Πάκια Μολάων Λακωνίας και η εκτίμηση και ο σεβασμός που τρέφω για τους πρωτοπόρους Πακιώτες που βρέθηκαν σε τούτη τη γη (Μοντρεάλ του Καναδά) σχεδόν πριν από ένα αιώνα με ανάγκασε να γράψω λίγα λόγια γι’ αυτούς τους ήρωες και τις δραστηριότητές τους. Μη σας φαίνεται υπερβολικό που τους καλώ ήρωες, γιατί πραγματικά ήσαν ήρωες. Με όσα βρήκα γραμμένα από δυό συγγραφείς του εικοστού αιώνα και με όσα άκουσα από τος ίδιους τους πρωτοπόρους πιστεύω ότι αυτοί οι ήρωες έχουν αδικηθεί. Όχι από την ιστορία, αλλά από τα διάφορα «-ισμός» που πάντοτε προξένησαν κακό στα δυό ωραιότερα -ισμός, «Χριστιανισμός» και «Ελληνισμός». Έτσι και στην ιστορία της Ελληνικής Κοινότητας της Μοντρεάλης ο «Βασιλισμός» και «Βενιζελισμός» μαζί με το χειρότερα από κάθε άλλο -ισμός, τον φανατισμό διαστρέβλωσαν τα γεγονότα και την αλήθεια για το πότε ιδρύθηκε για πρώτη φορά η Ελληνική Κοινότητα της Μοντρεάλης, η πρώτη Ορθόδοξη Εκκλησία, ο πρώτος Σύλλογος Κυριών.
Η πρώτη Πρόεδρος κυρία Μαχαιρά
Άκουσα στο ραδιόφωνο μια κυρία να δίδει την ακόλουθη απάντηση στο ερώτημα του εκφωνητή για το πότε ιδρύθηκε ο Σύλλογος των Κυριών: «Ο Σύλλογός μας ιδρύθη το έτος 1926». Πριν από ένα χρόνο άλλη κυρία από τον ίδιο ραδιοφωνικό σταθμό ακούστηκε να λέγει ότι: «Ο Σύλλογος Κυριών ιδρύθηκε το 1922». Προ ολίγου καιρού έκαμα και εγώ το ίδιο ερώτημα. Μου δόθηκε η απάντηση κάπως δειλά και με καθόλου πεποίθηση «το έτος 1919». Ίσως λίγοι γνωρίζουν ότι ο Σύλλογος Κυριών ιδρύθηκε το 1898 με πρώτη Πρόεδρο την κ. Μαχαιρά και τούτο διότι κάνουν σύγχυση με τη χρονολογία που ο Μαχαιράς διορίστηκε ως Πρόξενος από την Ελληνική Κυβέρνηση. Στις επόμενες σελίδες δίδονται λεπτομέρειες στο θέμα αυτό. Οι αείμνηστοι Ηρακλής Παπαμανώλης και Γεώργιος Βλάχος στα σχετικά βιβλία τους μας λέγουν ότι υπήρξε κάποτε μια εκκλησία με το όνομα «Ευαγγελισμός της Θεοτόκου» στον αριθμό 753 ST. LAWRENT STR. Μας λέγουν ακόμη ότι το έτος 1911 αγοράστηκε τριώροφο κτίριο στον αριθ. 753-754 στην οδό CLARK και με μικροεπισκευές η Κοινότητα ίδρυσε το πρώτο ημερήσιο σχολείο. Πρέπει να μάθουν όχι μόνο οι Πακιώτες αλλά όλοι οι Έλληνες ότι σ’αυτή την πρώτη Εκκλησία λειτουργήθηκαν διάφοροι απεσταλμένοι της Ελληνικής Κυβερνήσεως στη διάρκεια του Πολέμου 1912-13 και στη διάρκεια του Πολέμου 1918-1922. Ακόμη και μέλη της Βασιλικής Οικογένειας που μετά την λειτουργία στάθηκαν όρθιοι στην είσοδο της εκκλησίας και χαιρέτισαν διά χειραψίας όλο το εκκλησίασμα.
Αείμνηστος Ιωάννης Φουριέζος 1904 – 1979
Φαίνεται όμως ότι από φανατισμό ορισμένα πρόσωπα δεν θέλουν να μάθει ο Ελληνισμός ότι κάποτε υπήρξε και μιά άλλη εκκλησία αναγνωρισμένη από τις Καναδικές Αρχές ως η πρώτη Ελληνική Ορθόδοξη Εκκλησία του Καναδά το έτος 1910 και μια οργανωμένη Κοινότητα με Σύλλογο Κυριών. Με όσα γράφω στις επόμενες σελίδες δεν θέλω να εναντιωθώ ούτε να στρέψω κανέναν εναντίον της Εκκλησίας μας ή της Κοινότητάς μας. Μοναδική μου επιθυμία και επιδίωξη είναι να γίνει γνωστή η αλήθεια, για το ποιοί ήσαν οι πρώτοι που εργάσθηκαν για να ιδρυθεί η Κοινότητά μας και πότε, ποιός ήταν ο πρώτος Πρόεδρος της και για πόσα χρόνια. Για το πόσο πρόθυμος ήταν πάντοτε να διαθέσει χρόνο και χρήματα όχι μόνο για τους Πακιώτες αλλά και για οποιονδήποτε μιλούσε την Ελληνική γλώσσα. Σκοπός μου να κατανοήσει η Ελληνική Κοινότητα της Μοντρεάλης και να λάβει την απόφαση να γράψει το όνομα του ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΑ ΠΡΩΤΟΥ ΠΡΟΕΔΡΟΥ της στα Γραφεία της. Άν από φανατισμό αρνηθεί κάτι τέτοιο ο σύλλογος Πακιωτών ας εκπληρώσει αυτός το χρέος να γράψει το όνομά του με χρυσά γράμματα σε πλάκα μαρμάρινη. ΜΟΝΤΡΕΑΛ 25 Μαρτίου1979 ΙΩΑΝΝΗΣ ΦΟΥΡΙΕΖΟΣ Όχι σήμερα, δεν θα αναφερθώ στα τρέχοντα θέματα της Κοινότητάς μας, τα περισσότερα εκ των οποίων δυστυχώς μας ανησυχούν και μας πληγώνουν. Αντ’ αυτών θα σας ζητήσω νοερά να πάμε στο παρελθόν, τότε που οι πρώτοι Έλληνες έκαναν δειλά και πολύ συνεσταλμένα την πρώτη παρουσία τους στο Μοντρεάλ. Οδηγός μας θα είναι ένα ιδιαίτερα ενδιαφέρον βιβλίο &&σελίδων που ως είδος ημερολογίου έγραψε ο αείμνηστος Ιωάννης Φουριέζος, (1904- 1979) και παρ’ ότι οικογενειακό κειμήλιο με μεγάλη ευγένεια και συγκίνηση μου παραχώρησε η κόρη του κα Ελένη Φουριέζου- . Πατέρας του ήταν ο αείμνηστος ο πατέρας ήταν ο Θεόδωρος, ένας εκ των πρώτων Ελλήνων που είχαν έρθει στο Μόντρεάλ κατά την τελευταία δεκαετία του 19ουαιώνα και την πρώτη δεκαετία του 20ου, δηλαδή το διάστημα μεταξύ του 1890 και του 1910. Παραδόξως πως, μεταξύ των πρώτων τότε Ελλήνων οι περισσότεροι κατάγονταν από το μικρό χωριό Πάκια, που βρίσκεται δίπλα στους Μολάους Λακωνίας με την οποία σήμερα είναι ενωμένο. Από αυτούς άλλωστε τους Πακιώτες προερχόταν και ο πρώτος Πρόεδρος της νεοϊδρυθείσας Ελληνικής Ορθόδοξης Κοινότητας του Μοντρεάλ, αείμνηστος Χαράλαμπος Κουτσογιαννόπουλος, ο οποίος ήταν μια πάρα πολύ ενδιαφέρουσα προσωπικότητα, προς τον οποίο πολλά οφείλει ακόμα και ο σημερινός Ελληνισμός του Μοντρεάλ. Τις ιστορικές του αναμνήσεις ο αείμνηστος Ιωάννης Φουριέζος τις αρχίζει από το Σεπτέμβριο του 1931, τότε που δύο άγνωστοι μέχρι τότε θείοι του τον επισκέφτηκαν σε ένα Ελληνικό ζαχαροπλαστείο που ήταν επί της οδού St-Denis. Να με πιο γλαφυρό τρόπο περιγράφει την για πρώτη φορά συνάντησή του, με τους δύο άγνωστους θείους του, ο ένας εκ των οποίων ήταν αδελφός του πατέρα του και ο άλλος πρώτος εξάδελφος του πατέρα του. Αυτοί, για να μην τον απασχολούν εν ώρα εργασίας του ζήτησαν ….. Διαβάστε όμως καλύτερα την περιγραφή του πολύτιμου και ιστορικού για την παροικία μας βιβλίου του αείμνηστου Ιωάννη Φουριέζου και προσπαθήστε με τον νου σας να ζωντανέψετε την σκηνή της συνάντησης. Κατά τα τέλη Σεπτεμβρίου του 1931, εργαζόμενος σ’ένα Ελληνικό ζαχαροπλαστείο στην οδό St-Denis, δύο κύριοι ασπρομάλληδες και καλοντυμένοι με ευγενικό παρουσιαστικό κάθισαν ακριβώς απέναντί μου στο μέρος που ετοίμαζα παραγγελίες για τους πελάτες. Παρήγγειλαν δύο ποτά, τα πλήρωσαν αλλά δεν άρχιζαν να τα πίνουν. Με κοιτούσαν με κάποιο τρόπο που μου προξένησε ανησυχία. Τα χαρακτηριστικά του ενός μου θύμιζαν κάτι. Τότε με τα φτωχά μου Γαλλικά τον παρακάλεσα, αν δεν του προξενούσε κακό, να μου έλεγε το όνομά του. Αντί να απαντήσει έβγαλε το μανδήλι του να στεγνώσει τα δάκρυα που άρχισαν να κυλούν από τα μάτια του. Δεν εχρειάσθη απάντηση τον ανεγνώρισα, ήταν ο αδελφός του πατέρα μου Νικόλαος Θ. Φουριέζος, ο οποίος είχε φύγει από την Ελλάδα δέκα χρόνια πριν γεννηθώ, δηλαδή το 1894. O άλλος ήταν πρώτος εξάδελφος του πατέρα μου, από μητέρα, ο Παναγιώτης Χ. Χριστάκος. Είχαν καταστήματα δικά τους ο ένας στο Sturgeon Falls και ο άλλος στο Sudbury, Ont. Δεν ήθελαν να με απασχολήσουν περισσότερο από την εργασία μου και φεύγοντας με παρεκάλεσαν να τηλεφωνήσω σε μερικούς παλιούς φίλους τους κ.κ. Χαράλαμπον Κουτσογιαννόπουλον, Γεώργιον Κλαυδιανό, Γεώργιον Κυριαζόπουλον και Δημήτριο Περγαντή. Όταν δε θα τελείωνα την εργασία μου θα πήγαινα και εγώ να γνωρισθώ καλύτερα με τους δύο θείους μου και με τους άλλους πρωτοπόρους στο καφενείο των αδελφών Οικονομάκου. Ο αείμνηστος Ιωάννης Φουριέζος ΤΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΠΡΩΤΑΚΟΥΓΟΝΤΑΙ ΣΤΟ ΜΟΝΤΡΕΑΛ Κατά τα τέλη Σεπτεμβρίου του 1931, εργαζόμενος σ’ένα Ελληνικό ζαχαροπλαστείο στην οδό St-Denis, δύο κύριοι ασπρομάλληδες και καλοντυμένοι με ευγενικό παρουσιαστικό κάθισαν ακριβώς απέναντί μου στο μέρος που ετοίμαζα παραγγελίες για τους πελάτες. Παρήγγειλαν δύο ποτά, τα πλήρωσαν αλλά δεν άρχιζαν να τα πίνουν. Με κοιτούσαν με κάποιο τρόπο που μου προξένησε ανησυχία. Τα χαρακτηριστικά του ενός μου θύμιζαν κάτι. Τότε με τα φτωχά μου Γαλλικά τον παρακάλεσα, αν δεν του προξενούσε κακό, να μου έλεγε το όνομά του. Αντί να απαντήσει έβγαλε το μανδήλι του να στεγνώσει τα δάκρυα που άρχισαν να κυλούν από τα μάτια του. Δεν εχρειάσθη απάντηση τον ανεγνώρισα, ήταν ο αδελφός του πατέρα μου Νικόλαος Θ. Φουριέζος, ο οποίος είχε φύγει από την Ελλάδα δέκα χρόνια πριν γεννηθώ, δηλαδή το 1894. O άλλος ήταν πρώτος εξάδελφος του πατέρα μου, από μητέρα, ο Παναγιώτης Χ. Χριστάκος. Είχαν καταστήματα δικά τους ο ένας στο Sturgeon Falls και ο άλλος στο Sudbury, Ont. Δεν ήθελαν να με απασχολήσουν περισσότερο από την εργασία μου και φεύγοντας με παρεκάλεσαν να τηλεφωνήσω σε μερικούς παλιούς φίλους τους κ.κ. Χαράλαμπον Κουτσογιαννόπουλον, Γεώργιον Κλαυδιανό, Γεώργιον Κυριαζόπουλον και Δημήτριο Περγαντή. Όταν δε θα τελείωνα την εργασία μου θα πήγαινα και εγώ να γνωρισθώ καλύτερα με τους δύο θείους μου και με τους άλλους πρωτοπόρους στο καφενείο των αδελφών Οικονομάκου. Από αυτούς τους πρωτοπόρους ήκουσα πολλά ανέκδοτα που έμειναν για πάντα βαθειά ριζωμένα στο μυαλό μου. Εκείνο όμως που μου έκαμε τη μεγαλυτέρα εντύπωση είναι η συνάντησις δύο Ελλήνων οι οποίοι μίλησαν για πρώτη φορά την Ελληνική γλώσσα σε μια αγορά της πόλεως της Μοντρεάλης το έτος 1881. Ο εις εξ ατών ονομάζετο Παναγιώτης Δημ. Πανούλιας και κατήγετο από το χωρίον Πάκια της Λακωνίας. Ο άλλος κατήγετο από τη νήσο Κάσο της Δωδεκανήσου και το οικογενεκό του όνομα μένει μέχρι σήμερα άγνωστο. Στους πρώτους Έλληνες που βρέθηκαν στη Μοντρεάλη ήταν γνωστός με το όνομα Θεόδωρος ο Κασιανός. Σε μια συζήτηση μεταξύ Χαρ. Κουτσογιαννοπούλου και Δημ. Περγαντή τον παρεδέχθησαν ως Κασιανό. Ίσως οι γονείς του μετοίκησαν στη Κάσο μετά την καταστροφή των Ψαρών (21 και 22 Ιουνίου 1824) από τους Τούρκους. Στο σύγγραμμα του αείμνηστου Παπαμανώλη μεταξύ άλλων αναφέρει και το όνομα Ψαριανός. Ας προχωρήσω όμως στη συνάντησι των δύο ανδρών όπως την άκουσα εκείνο το βράδυ του Σεπτεμβρίου του 1931 από τους πρωτοπόρους που βρέθηκαν στη Μοντρεάλη τριάντα πέντε, σαράντα και σαράντα πέντε χρόνια πριν από μένα, που είχα φτάσει στο Μοντρεάλ το 1927. Ο Παναγιώτης Δημ. Πανούλιας αφίκετο εις Νέαν Υόρκη το έτος 1879 με τον επίσης εκ Πακίων καταγόμενον Γεώργιον Χαρ. Χριστάκον, αδελφόν του ανωτέρω αναφερομένου Παν. Χαρ. Χριστάκου. Ο τύπος το Πανούλια ήταν κάπως διαφορετικός από τους άλλους Έλληνες εκείνης της εποχής. Ως εκ τούτου επωνομάσθη από τους μετέπειτα αφιχθέντες «Πολυμήχανος Οδυσσεύς». Επεσκέφθη πολλές πόλεις της Αμερικής και το έτος 1881 επεσκέφθη τον Καναδά. Διενυκτέρευσε σε κάποιο ξενοδοχείο της πόλεως και ζήτησε πληροφορίες από το προσωπικό του ξενοδοχείου άν υπήρχε άλλος Έλλην σ’ αυτήν την πόλιν. Δυστυχώς όμως κανείς δεν γνώριζε τίποτε το θετικό. Κάποιος τον συνεβούλευσε να επισκεφθή την τότε νεόκτιση αγορά πλησίον του λιμένος της πόλεως. Εκεί ίσως εύρισκε κανένα γνωστό του ή κάποιον που θα του έδιδε θετικές πληροφορίες. Την επομένην επεσκέφθηκε την αγορά αλλά δεν έβλεπε κανένα να ομοιάζει με Έλληνα. Σε μια άκρη της αγοράς πρόσεξε έναν με μαύρο καπέλο και μικρά γενειάδα. Ήταν Εβραίος έμπορος φρούτων λιανικής και χονδρικής πωλήσεως.
